Οι σύγχρονες Μητροπόλεις της μόδας (Νέα Υόρκη, Μιλάνο) οφείλουν την αίγλη τους, τόσο στους διάσημους σχεδιαστές ρούχων -οι οποίοι όμως διαθέτουν τις δημιουργίες τους σε όλο τον κόσμο-, όσο και στις φαντασμαγορικές βιτρίνες των εμπορικών τους δρόμων! Αρέσουν σε όλους, γιατί χειρίζονται υποδειγματικά μια «γλώσσα» διεθνή, ζωντανή, συνεχώς εξελισσόμενη...
Μέσα από την περιπλάνηση στις βιτρίνες των πιο φημισμένων εμπορικών δρόμων του Μιλάνο και της Νέας Υόρκης σας προσκαλούμε να ανανεώσετε τις ιδέες σας, εμπνεόμενοι από τις διάφορες «διαλέκτους» της Εσπεράντο (μιας παγκόσμιας δηλαδή γλώσσας) της προβολής εμπορευμάτων. Στη συνέχεια παραθέτουμε πληροφορίες που συλλέξαμε κυρίως από το Internet, σχετικά με τον ρόλο και τη δύναμη της βιτρίνας, τις διαφορετικές τεχνικές διακόσμησής της, τη φιλοσοφία διακεκριμένων visual merchandisers του εξωτερικού και πολλά άλλα...
Η βιτρίνα συνιστά ένα μέσο προβολής, που ορίζεται καλύτερα ως «θυμικό», γιατί μέσα από τις εκούσια σκηνικές της όψεις λειτουργεί απευθείας στο συναίσθημα του παρατηρητή. Αντίθετα, στο εσωτερικό του καταστήματος, όπου πραγματοποιούνται οι αγορές, το εμπόρευμα εκτίθεται με πιο αυστηρό, αναφορικό τρόπο. Αυτοί οι δύο τρόποι προβολής (θυμικός και αναφορικός) συνδέονται μεταξύ τους. Σε πολλά καταστήματα μόδας, τα ρούχα τοποθετούνται σύμφωνα με την φιλοσοφία και το ύφος της επιχείρησης, ενώ στο «παράθυρο» της βιτρίνας, τα ρούχα παρουσιάζονται σαν να πρόκειται για αυθεντικά έργα τέχνης. Πολλοί ισχυρίζονται, πως η δουλειά του διακοσμητή βιτρινών είναι ανάλογη με αυτή του διαφημιστή, καθώς χρησιμοποιεί κώδικες έκφρασης και τεχνικές για να δώσει υπόσταση σε ιδέες και σχήματα, με απώτερο σκοπό να εξωτερικεύσει χαρακτηριστικά τού υπό πώληση προϊόντος, καθιστώντας το επιθυμητό από δυνητικούς καταναλωτές. Σε αντίθεση, όμως, με άλλα μέσα επικοινωνίας, η βιτρίνα εκθέτει το ίδιο το προϊόν στην πραγματική του μορφή, κατασκευάζοντας ένα οπτικό θέαμα, στο οποίο ο παρατηρητής αισθάνεται πως συμμετέχει άμεσα. Τα εργαλεία τού δημιουργού μιας βιτρίνας είναι ο φωτισμός, το χρώμα, τα διακοσμητικά και η ιδέα σύμφωνα με την οποία τακτοποιείται το εμπόρευμα. Ο αντίκτυπος και η ποιότητα του μηνύματος εξαρτώνται ευθέως από τα παραπάνω. Όπως σε μια αλληλουχία τηλεοπτικών διαφημίσεων, κάθε βιτρίνα ενός εμπορικού δρόμου εκπέμπει τα δικά της μηνύματα με επίσης δικό της, ιδιαίτερο στυλ. Για παράδειγμα, υπάρχουν κάποιες βιτρίνες φορτωμένες με προϊόντα, άλλες αφαιρετικές με ελάχιστα προϊόντα (μπορεί και μόνο με ένα), και κάποιες άλλες φυσικές, με την έννοια, ότι προσφέρουν εντυπωσιακά ρεαλιστικές προσομοιώσεις κ.ο.κ.
Οι τουρίστες που επισκέπτονται τη Νέα Υόρκη, δεν παραλείπουν ποτέ να κάνουν μια βόλτα στις βιτρίνες, οι οποίες ήταν πάντοτε ατραξιόν ανάλογη με το Empire State Building, τουλάχιστον αυτό δηλώνει η κα. Jennifer McGuire, Υπεύθυνη τύπου του Γραφείου Ενημέρωσης Επισκεπτών της πόλης, προσθέτοντας: «Η βόλτα στις βιτρίνες είναι μέρος της γενικότερης εικόνας της Νέας Υόρκης. Προτρέπουμε τους τουρίστες να επισκεφθούν το νησί της Ελευθερίας και την 5th Avenue, ξεκινώντας από το Lord & Taylor μέχρι το τέλος του δρόμου!» Επειδή, όμως, η βόλτα στις βιτρίνες της 5ης Λεωφόρου αποτελεί και επισήμως πια κομμάτι της διαδρομής ενός τουρίστα, το Γραφείο Ενημέρωσης Επισκεπτών της N. Υόρκης προσέλαβε την κα. Weiner, μια «Επαγγελματία στα Ψώνια» (professional Shopper), η οποία γνωρίζει ποιους σχεδιαστές έχει κάθε κατάστημα, οποιαδήποτε περίοδο του χρόνου και κάνει tour στα μαγαζιά. Όλη αυτή η ατμόσφαιρα δικαιολογεί την άκρα μυστικότητα που περιβάλλει το θέμα της επόμενης κάθε φορά βιτρίνας των μεγάλων καταστημάτων της 5th Avenue, του πλέον εμπορικού δρόμου της Νέας Υόρκης. Ο ανταγωνισμός είναι σκληρός και τα τελευταία χρόνια όλα τα καταστήματα αύξησαν το προσωπικό τους, ενώ ξοδεύουν αρκετές χιλιάδες δολαρίων κάθε χρόνο για τη δημιουργία βιτρινών οι οποίες αναδεικνύουν επιτυχώς την ποικιλία των εμπορευμάτων που «πρέπει να δει» ο κόσμος.
Συνήθως, ανάμεσα στο προσωπικό για την σύνθεση της βιτρίνας, συμπεριλαμβάνονται μπογιατζήδες, ηλεκτρολόγοι και ξυλουργοί, πλήρους απασχόλησης. Για παράδειγμα, το προσωπικό του Lord & Taylor μπορεί να είναι για ολόκληρες μέρες απασχολημένο κατασκευάζοντας ειδικούς ξύλινους πάγκους για τη βιτρίνα με τα ρούχα του Ralph Lauren. Ο υπεύθυνος, κ. Rehna αναφερόμενος στην εμπορική διάσταση της τέχνης του τονίζει, ότι προσπαθεί να ακολουθεί το φυσικό, σαφάρι στιλ του σχεδιαστή: «Πρέπει να λαβαίνουμε υπόψη αυτά που κάνει ο σχεδιαστής στις διαφημίσεις του». Ο κ. Renha ερωτηθείς για το κόστος αυτής της προσπάθειας, απάντησε: «Το κατάστημα κατόρθωσε να μειώσει τον προϋπολογισμό του, που είχε συμπιεστεί τα τελευταία 2-3 χρόνια, προσλαμβάνοντας εξωτερική βοήθεια. Το μαγαζί δανείζεται δουλειά από ελεύθερους επαγγελματίες και έπιπλα από γκαλερί για τις βιτρίνες του. Είναι μια ανταλλαγή: διαφήμιση για τα προωθητικά τους, βιτρίνες για εμάς».
Γενικά, οι εκπρόσωποι των καταστημάτων δεν αποκαλύπτουν τα ποσά που ξοδεύονται για τη βιτρίνα. Λένε μόνο, ότι οι Χριστουγεννιάτικες βιτρίνες έχουν τελείως ξεχωριστό προϋπολογισμό, προκειμένου να γίνονται πιο εξεζητημένες διακοσμήσεις. Ωστόσο, ο κ. Viets, αντιπρόεδρος του Saks, υπολογίζει, ότι το Macy’s ξοδεύει μέχρι 1.500 δολάρια για κάθε βιτρίνα, ενώ το Bloomingdale στη Λεωφόρο Lexington ξοδεύει περίπου 500-1.000 δολάρια για κάθε βιτρίνα την εβδομάδα. «Δεν μπορούμε να διαθέσουμε τέτοια ποσά», λέει ο Viets και προσθέτει: «Χρησιμοποιούμε τα χρήματα για τη διαφήμιση για να αυξήσουμε την έκθεση στη βιτρίνα. Τα στελέχη τής επιχείρησης πιστεύουν, ότι η ενίσχυση της βιτρίνας είναι πολύ αποτελεσματική, γιατί προσεγγίζει τους περαστικούς που περπατούν στην 5η Λεωφόρο». Το κόστος δεν είναι το παν, αντιτείνει ο κ. Doonan: «Δεν πιστεύω ότι οι μεγάλοι προϋπολογισμοί συνεπάγονται σπουδαίες βιτρίνες. Το σημαντικό είναι να κατανοήσουμε ότι η βιτρίνα παρέχει ένα δημιουργικό φόρουμ». Παρ’ όλα αυτά, το γεγονός είναι ότι κανένα από τα μεγάλα καταστήματα του Μανχάταν δεν κρατά την ίδια βιτρίνα για περισσότερο από 3 εβδομάδες, ενώ τα περισσότερα τις αλλάζουν με μέση συχνότητα μια φορά την εβδομάδα! Οι συνθήκες βέβαια που επικρατούν στην Αθήνα δεν επιτρέπουν προς το παρόν τουλάχιστον την εβδομαδιαία αλλαγή της βιτρίνας, αν και δεν αποτελούν επίσης άλλοθι για τις αραιές ανανεώσεις της βιτρίνας, που δυστυχώς γίνονται μόλις 3-4 φορές τον χρόνο από πάρα πολλά ελληνικά καταστήματα ένδυσης.
«Παλαιότερα, οι βιτρίνες απευθύνονταν σε κλασικού γούστου άτομα και γι’ αυτό, ο χώρος σχεδιαζόταν καθ’ ομοίωσιν του εσωτερικού τού σπιτιού ενός εύπορου ατόμου. Σήμερα, όμως, έγινε σαν λευκός καμβάς, καλλιτεχνικός και φαντασιακός. Μπορούμε να κάνουμε οτιδήποτε!» υπογραμμίζει ο κ. Randall Eryaw, υπεύθυνος βιτρινών μεγάλου καταστήματος της 5th Avenue. Η κα. Joy Alison Weiner, ξεναγός σε shopping tours στη Νέα Υόρκη, εντοπίζει μια ακόμη ενδιαφέρουσα τάση: «Τα σύγχρονα καταστήματα χρησιμοποιούν πια τις βιτρίνες τους για να κάνουν κάθε είδους δηλώσεις. Τo Barneys, για παράδειγμα, με τις εκκεντρικές βιτρίνες του κάνει επίκαιρες και πολιτικές δηλώσεις για θέματα, όπως το AIDS. Αυτό το μαγαζί τολμά να ρισκάρει με τις βιτρίνες του». Ή όπως υπενθυμίζει ο κ. Simon Doonan, Αντιπρόεδρος του δημιουργικού τμήματος του Barneys, «κάνει πλάκες!» και θυμίζει μια τέτοια χαρακτηριστική περίπτωση βιτρίνας: «ένα πουλί αιωρείται από το ταβάνι και τραβά με το ράμφος του την περούκα του μανεκέν». Πάντως, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο κ. Doonan: «Τις περισσότερες φορές, οι πιο ασυνήθιστες βιτρίνες είναι αυτές που απευθύνονται σε γυναίκες. Πρέπει να τραβάμε γρήγορα την προσοχή των ανθρώπων στη Νέα Υόρκη, και γι’ αυτό χρειαζόμαστε την κωμική διάσταση σε μια βιτρίνα, αν και αυτό δεν ισχύει στην περίπτωση των ανδρών, με τους οποίους μοιάζει άσκοπο να είσαι ειρωνικός ή αστείος». Από την άλλη μεριά, το Saks που ήθελε να στείλει το μήνυμα ότι τα ρούχα των σχεδιαστών είναι προσιτά, στόχευσε στο νεανικό κοινό ενώ παράλληλα, όπως επισημαίνει ο κ. Eryaw, πήρε μια ενδιαφέρουσα πρωτοβουλία: «πριν από μερικά χρόνια ζήτησε από κορυφαίους σχεδιαστές μόδας να σχεδιάσουν για τη βιτρίνα τον Αγιο-Βασίλη, όπως εκείνοι τον φαντάζονταν. Ο Calvin Klein ανταποκρίθηκε προτείνοντας έναν μοντέρνο τύπο, ντυμένο με δερμάτινο τζάκετ καθισμένο πάνω σε μια μηχανή Harley Davidson, που κρεμόταν από την οροφή!»
Η κα. Weiner υπογραμμίζει ωστόσο, ότι κάποιες βιτρίνες έχουν απήχηση σε συγκεκριμένες κατηγορίες πελατών και γι’ αυτό παραμένουν ίδιες για χρόνια: «Ο Bergdorf Goodman το κάνει αυτό κατά κάποιο τρόπο. Χρησιμοποιεί φίνα υλικά, ώστε να μπορεί ο καθένας να δει και την παραμικρή λεπτομέρεια στα ρούχα». Με την άποψη αυτή δεν συμφωνεί ο κ. Doonan, ο οποίος υποστηρίζει ότι ενώ ένα κατάστημα προσελκύει ένα συγκεκριμένο πελάτη, το ζητούμενο είναι να απολαμβάνουν όλοι τις βιτρίνες του: «Οι βιτρίνες είναι το υπέρτατο φόρουμ έκφρασης. Αν δεν μπορούν όλοι να τις απολαύσουν, δεν έχω κάνει τη δουλειά μου». Η ιδιότητα της κας Weiner ως ξεναγού στις βιτρίνες της 5ης Λεωφόρου της Ν.Υόρκης προσδίδει ιδιαίτερη βαρύτητα στην άποψή της και γι’ αυτό την παραθέτουμε κλείνοντας το άρθρο αυτό: «Από τις βιτρίνες της Νέας Υόρκης ξεχωρίζουν οι ανοιξιάτικες βιτρίνες του Macy’s. Η ποσότητα και ο τρόπος που τακτοποιούνται τα λουλούδια σε όλο το μήκος των βιτρινών αυτού του πολυκαταστήματος λένε μια ανθοστόλιστη ιστορία, και παραμένουν εμπορικές, παρότι αφήνουν πολύ λίγο χώρο ελεύθερο για την προβολή των ίδιων των εμπορευμάτων. Οι άνθρωποι που εργάζονται σε αυτά είναι πολύ καλοί γνώστες των τάσεων κάθε περιόδου. Η βιτρίνα είναι η παλέτα τους και κυριολεκτικά δίνουν ζωή στο εμπόρευμα».
Της Έλενας Σιάμπου
(Πηγή: Infostore)